مقدمه
از اولین سال‌های معرفی و ساخت ماشین‌های الکتریکی مبحث شناخت خطاهای ممکن در این تجهیزات و چگونگی برطرف کردن آن‌ها یکی از موضوعات عمده‌ای است که هم‌زمان با توسعه و افزایش کاربرد ماشین‌های الکتریکی توسعه یافته است. با توجه به اینکه هزینه تعمیرات عایق آسیب‌دیده یک ژنراتور نیروگاهی و همچنین هزینه خروج غیر برنامه‌ریزی شده آن‌که باعث توقف تولید می‌شود، بسیار زیاد است باید با نهایت دقت پیش از ایجاد هرگونه آسیب در سیستم عایقی ژنراتور، با شناخت عوامل ایجاد خطا در عایق، شرایط را برای افزایش طول عمر کاری عایق ایجاد کرد. تست غیر مخرب Polarization and Depolarization Current Analysis از طریق تکنیک محاسبه و آنالیز جریان‌های پلاریزاسیون و دیپلاریزاسیون در حالت آفلاین نسبت به حوزه زمان مورد بررسی قرار می‌گیرد و هر دو منحنی جریان‌های ذکرشده نسبت به زمان در یک نمودار log-log رسم خواهند شد. از نوع منحنی بدست آمده و همچنین میزان تغییرات شیب جریان‌های پلاریزاسیون و دیپلاریزاسیون نسبت به زمان طی چند دوره انجام تست می‌توان نوع تنش ایجاد شده از قبیل حرارتی، الکتریکی و یا مکانیکی و همچنین نوع تخریب‌های درونی حاصل از جذب رطوبت، آلودگی، تخلیه جزئی، تورق، پیر شدن را مشخص و در نهایت وضعیت عایقی را با استفاده از روش‌های ارائه شده در مستندات بین‌المللی ارزشیابی کرد.
1- رابطه جریان پلاریزاسیون نسبت به تغییرات شیب
نمودار تغییرات جریان پلاریزاسیون برحسب حوزه زمان نه نمایی است و نه توانی کامل، ولی در بیشتر متون و مراجع برای تعیین نمودار جریان پلاریزاسیون از رابطه زیر استفاده می‌شود:
که در نمودار log-log، n شیب منحنی و K ثابتی است که به نوع و ابعاد عایق بستگی دارد. نکته حائز اهمیت این است که با افزایش ولتاژ مقدار کمی به جریان پلاریزاسیون افزوده می‌شود، ولی شیب جریان پلاریزاسیون تغییری ندارد به این ترتیب نتیجه تست از ولتاژ اعمالی مستقل است. پس از اشاره به اثر تغییر ولتاژ در شیب و جریان پلاریزاسیون می‌توان به اثر استرس ترموالکتریکی روی جریان پلاریزاسیون و شیب مربوطه پرداخت. مقادیر ثابت تابع پاسخ دی‌الکتریک (A و n) در ابتدای ایجاد استرس کاهش یافته و دوباره شروع به افزایش می‌کند. از این رو A و n می‌تواند مقادیر بسیار حساس در تحلیل پروسه پیری عایق محسوب شوند. شیب منحنی جریان پلاریزاسیون برای یک عایق سالم حدود 0.87 است. با توجه به مطالب گفته شده می‌توان به این نتیجه رسید که تغییرات شیب منحنی جریان‌های پلاریزاسیون و دیپلاریزاسیون می‌تواند معیار مناسبی جهت تشخیص وضعیت عایقی ژنراتورهای نیروگاهی باشد.